|
Akciğer içinde havanın dolaştığı boruların iltihaplanması. Bronşite, stafilokok, streptokok, pnömomok influenza basili gibi iltihap yapıcı mikroplar sebep olur. Vücut direncini kıran rüzgârlı ve rutubetli yerlerde yaşama, ani üşütme bronşite, sebeptir. Bronşite kolayca yakalanmanın bir sebebi de irsi (kalıtım) ve vücut istidadından olabilir. Bronşit had (akut) ve müzmin (kronik) olmak üzere iki çeşittir.
Akut bronşit: Yukarı solunum yollarından bronşçuklara kadar uzanan hava yollarının ani başlayan iltihaplanması demektir. Sebepleri bakteri veya virüs olabilir. Bir soğuk algınlığından sonra görülebilir. Bronşit doğrudan doğruya çıkabildiği gibi grip, larenjit, kızamık vb. başka hastalıkların da ardından ortaya çıkabilir. Yani bir hastalığın ihtilatı (komplikasyonu) da olabilir. Bazı kimyevi madde ve zehirli gazların tahrişi ile de bronşitler olabilmektedir. Kuru ve soğuk hava da solunum yollarının direncini düşürdüğü için, akut bronşite sebep olabilir. Burada bronşiti yapan yine mikroplardır. Ancak sebep, bunlara karşı vücudu zayıf düşüren soğuk ve kum havadır. Bir soğuk algınlığından sonra ortaya çıkan tipik bir bronşitte göğüste sıkışma hissi akşamüzeri başlayan ateş, hafif baş ağrısı, ürperti halsizlik, hışırtılı solunum, öksürük bulunur. Öksürük başta kurudur. Ancak iltihabın ilerlemesi ile balgam da çıkmaya başlar. Bazı virüslerin sebep olduğu bronşitlerde yüksek ateşle birlikte bel ağrısı, kırıklık ishal de bulunabilmektedir. Hastayı, soğuktan korumak ve oda havasını devamlı nemli tutmak gereklidir. Ateş düşürücü ve öksürük kesici ilaçlar mutlaka bir doktor nezaretinde ve antibiyotikler antibiyoogram yaptırarak alınmalıdır. Bu tip ilaçları şuursuz kullanmamalıdır, teşhis hatalara sebep olabilmektedir. Yatak istirahat gereklidir. Sıcak ıhlamur, açık çay, süt ve çorbadan meydana gelen bir beslenme uygulanır. Süte bal karıştırıp içmek öksürüğe çok iyidir. Sırta 4-5 kuru vantuz (şişe) tatbikat, yapılır. İlk önce yatıştırıcı öksürük şurubu balgam çıkarmaya başladığı zaman balgam söktürücü öksürük şurupları kullanılır. C vitamini bakımından zengin olan meyveler yenir. Ayrıca C vitamini almak faydalıdır. Hatmi çiçeği çayına devam edilirse tedavi eder. Süt otunun demi balgamı söktürür. Gelincik çayı öksürüğü giderir. % 1-3 (% 1) lik ebegümeci infüzyonu (demi) solunum yolları iltihabına karşı koruyucu özelliği vardır. Göğüs hastalıklarında antiseptik (mikrop öldürücü) özelliği olan mersin yaprağının % 3’lük demi içilirse bronşite Şifa olur.
Müzmin kronik bronşit: Uzun süreden beri süre-gelen öksürük ve fazla miktarda balgam çıkarmakla ortaya çıkar. Bir bronşiti kronik olarak adlandırmak için, öksürük ve balgamın en az iki seneden beri devam etmesi ve her sene en az üç ay sürmüş olması gereklidir. Balgamın ekseriya sabahları çıkması gerekmektedir. Genel olarak ateş yoktur. Nefes darlığı bilhassa geceleri daha sık görülür. Zamanla hastanın nefes darlığı artar. Parmak uçları ve dudaklarda morarma olabilir.
Sebepleri: Oldukça farklı ve fazladır. En çok rutubetli iklim şartları, tozlar, sigara dumanı, tekrarlayan bakteri ve virüs bronşitleri, nihayet alerji reaksiyonlar sayılabilir. Bu sebepler içinde sigara en önemli yeri işgal etmektedir. Sigara içenlerin çoğunda özellikle günde bir paketten fazla içenlerde ileriki yaşlarda kronik bronşit başlamaktadır. Sabahları çok olan öksürük, çok kere kuru, bazen de balgamlıdır. Hastaların kısmı bu öksürüğe önem vermezler. Bir kısmı da bunun önem bilmekle beraber sigarayı terk edecek iradeden yoksundur. Bu kimselerin akciğer savunma mekanizmaları zayıftır ve bunlar kronik bronşit için müsait zemin vardır. Kronik bronşit kadınlarda erkeklerden da azdır. Tedavisinde en önce yapılacak şey; bronşları tahriş edici ortamdan tecrit etmektir. Bakteriyel bir enfeksiyonsa; antibiyotikler, mantar iltihabı ise; mantar ilaçları kullanılmalıdır. Böyle durumlarda bronşları genişlet ve balgam söktürücü ilaçlar verilir. Sigarayı mutlaka bırakmalıdır. Akut bronşite uygula tıbbi bitkilerin tedavisi kronik bronşite de uygulanır. 1000 suya 20 gram sığırkuyruğu çiçeği 10 gram ebegümeci çiçeği ve gram gelincik çiçeği konul elde edilecek dem iyi bir bal sökücü ve öksürük kesici Yine hatmi çiçeği bu hastalık i de çok güzel devadır.
ASTIM
Fasılalarla şiddetli nöbetler halinde gelen öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığı ile kendini gösteren alerjik bir hastalık. Normal kişilerde bile çeşitli tahriş edici maddelere karşı nefes yollarında hafif bir daralma görülür. Astımlı hastalarda ise bu tür tahriş edici faktörlere karşı, solunum yolları aşırı derecede hassastır ve ileri derecede daralma gösterir. Böylece astım krizi ortaya çıkar. Bu kriz esnasında akciğerlerde kanın oksijenlenmesi ve karbondioksitin dışarı atılması yavaşlar ve hastada morarma olur. Krizdeki hasta solunum yapabilmek için büyük çaba sarf eder, hırıltılı bir solunum olur. Hasta büyük bir rahatsızlık ve boğulma hissi içerisindedir. Nöbet haricinde hasta tamamen normaldir.
Ortaya çıkış sebeplerine göre astım 4 guruba ayrılır
1. Dışarıdan kaynaklanan astım: Dış tesirler karşısında meydana gelir. Alerjiktir. Bu kişilerde genellikle ailevi olarak astıma meyil vardır. Astım daha çok alerjik hastalıklara meyli olan kişilerde görülür. Kişi alerji yapıcı madde ile (toz, polen, vb.) her karşılaştığında kriz ortaya çıkar. Bu tip astıma daha çok rastlanır.
2. Bünyevi astım: Alerji ve ailevi özellikler bahis konusu değildir. Daha çok 40 yaşından sonra ortaya çıkar. Ortaya çıkış sebebi belli değildir.
3. Bedeni çalışmalara (egzersize) bağlı astım: Bazı astımlılarda yorucu çalışmalar bronşları daraltarak krizlere sebep olabilir.
4. Aspirinin oluşturduğu astım: Aspirin alındıktan ortalama 20 dakika ile 2 saat içinde burun akıntısı, bulantı, kusma, nefes darlığı ile kendini gösteren bir astım türüdür.
Astımda belirtiler: En önemli belirtisi nefes darlığıdır. Daha çok nefes vermede güçlük vardır. Kuru ve inatçı bir öksürük bulunur. Yapışkan, saydam ve miktarı az bir balgam çıkaran hasta, bundan sonra rahatlar. Solunum hışırtı sesi gibi çıkar. Kriz çok ağır olursa hastada morarma görülebilir. Bu tip nöbetler erken çocukluk döneminde başlayıp sık ve uzun süre devam ederse fıçı göğsü teşekkül eder. Astım nöbeti daha şiddetlenirse hasta, huzursuzluk, şuur kaybı ve panik içine girer. Düz yatamayarak oturmayı tercih eder. Öne doğru eğilerek yardımcı solunum kaslarından azami istifade yollarını arar. Hastalığın teşhisinde kan ve balgam muayenesi, akciğer fonksiyon testleri, göğüs filmleri yardımcıdır. Ayrıca alerjik deri testleri, krizin ortaya çıkışında rol oynayabilecek alerjik maddeleri ‘tanımamıza yardım eder. Tedavide bronşları, solunum yollarını genişletmek veya vücuttan solunum yollarını daraltan maddelerin salgılanmasını önlemek için çeşitli ilaçlar kullanılır. Hastanın krize sebep olan maddeyle temasını önlemek ilk yapılacak iştir. Böyle hastaların sigara içmemesi, tozlu yerlerden kaçması, yün örmemesi, evcil hayvan beslememesi tavsiye edilmektedir. Astım krizi geldiğinde, burna püskürtülen ilaçlarla solunum yolları genişletilerek hasta kendini rahatlatmalıdır. Geçmediği takdirde aminofilin, kortizon, adrenalin kullanılacak ilaçlardandır. Bunlardan adrenalinin zerki gerekir, şiddetli krizde acilen kullanılır.
Desensitizasyon: Alerji yapıcı maddeye karşı kişiyi duyarsızlaştırmaktır. Astımlının alerjik olduğu maddelerin tespit edilip şahsın bunlara karşı hassasiyetini ortadan kaldırmak gayesiyle yapılan bir seri aşı uygulamasıdır. Ülkemizde son yıllarda yapılan araştırmalara göre bir milyon dolayında kişi astım tedavisi görmektedir. Alerjik astım hastalığı daha çok Doğu Karadeniz bölgesinde yaygındır.
Astımlı hastalara verilecek tavsiyeler
1. Uygun verilmiş tıbbi reçeteler ve hastanın kendi kendine yapacağı birkaç ufak yardımla astımlı hastalar normal veya normale yakın bir hayat sürebilirler.
2. Yapmamanız gereken şeyleri bilin ve bunları kabullenmekten korkmayın. Sigara dumanı gibi sizi rahatsız eden bir şey varsa bunu muhakkak söyleyin.
3. Hastalığınız hakkında bir günlük (defter) tutun. Kriz geçirdiğiniz zamanı ve krizi başlatan şeyi not edin. Bu notlar sizin ve doktorunuzun çeşitli tedavilerinin etkisini anlamanızda yardımcı olacaktır.
4. Düzenli yaşayın, ihtiyacınız kadar uyuyun. Ruhi ve fiziki streslerden kaçının.
5. Kendi kendinizi çürüğe çıkarmayın. Yapabildiğiniz kadar hafif egzersizler yapın. Yüzme nefes kontrolünü öğrettiği için faydalıdır.
6. İlaçlarınızı daima yanınızda taşıyın. Bu halde kendinize güveniniz artacak ve kriz ihtimali azalacaktır.
7. Nerede olursanız olun tahriş edici maddelerden kaçının. Oturma ve yatak odasında halı, ağır perdeler, toz tutan mobilyalar bulundurmayın. Yün battaniye, kuş tüyü yastık kullanmayın. Yatak ve odayı her gün havalandırın. Yatak ve yastıkları toz geçirmeyen örtü ile kılıflandırın.
8. Astımlı bir çocuğunuz varsa aşırı derecede üzerine düşeyin. İstediği şeyleri yapmasını engellemeniz, hastalığı kötüleştirebilir. Fakat hastalığa da kayıtsız kalmayın
9. Astımlı bir çocuğunuz varsa evde kürklü ve tüylü hayvan bulundurmayın. Balık bulundurulabilir.
sayfa( 1 ) (2 )
|
